टाइप ऑफ स्कूल्स

फार वर्षांपूर्वी म्हणजे जेव्हा आम्ही शाळा शिकत होतो, त्या काळात फक्त एकच प्रकारची शाळा असायची. स्वतःच्या मातृभाषेतून शिकण्याचे स्वातंत्र्य आणि मजा होती. पण झालं असं की, आज अनेकांना असं वाटते की आम्ही शासनाच्या एका लोकल आणि फालतू शाळेत शिकलो म्हणून मागे राहिलो आहे. नाहीतर एकेदिवशी नोबेल पारितोषिकच जिंकून आलो असतो अथवा मायक्रोसॉफ्ट आणि गुगल सारखी कंपनी माझ्या नावावर असली असती. मी आज ऑडी, मर्सिडीज, रोल्स-रॉइस सारख्या गाड्यांमधून फिरत असलो असतो. पण मी आज कुठे आहे? इथे भारतात खितपत पडलोय. 

 

आजच्या पालकांची हीच समस्या ओळखून जुन्या आणि अनेक नव्या शिक्षण सम्राटांनी (ते शिक्षण महर्षी जुनं झालं!) नव्यानव्या शाळांची निर्मिती केली व त्यांनी नवा मॉडर्न इंडियन घडवण्याची शपथ घेतली आहे. काहींनी एवढ्या हायफाय शाळा काढल्या आहेत की, शिक्षण क्षेत्रातील 'बलिदानाबद्दल' त्यांना कोणता पुरस्कार द्यावा? हा प्रश्न सरकारला भविष्यात पडू शकतो.
तर एकंदरीत सध्याची परिस्थिती पाहता आपल्या महाराष्ट्रातल्या शाळांचे प्रामुख्याने पाच प्रकार पडतात. मागे एकदा प्रायव्हेट शाळांनी फुकट 'पब्लिक स्कूल' लावल्याने संतापलेल्या शासनाने त्यांचा पब्लिकचा लेबल काढून घेतला! अशा शाळा आता पुढच्या कुठल्यातरी एका कॅटेगरीत मोडतात.

पहिला प्रकार- लोकल स्कूल

या शाळा आहेत सर्वात कमी दर्जाच्या! जिथे मुलांना त्यांच्या मातृभाषेतून हसत-खेळत व आनंदी वातावरणात शिकवले जाते. याच कारणामुळे या शाळेत आजकाल स्टॅंडर्ड विद्यार्थी तयार होत नाहीत. त्यामुळे या शाळांना तसा भाव कमीच आहे. शिवाय ते पालकांकडून पैसे घेत नाहीत. मग अशा शाळांचा दर्जा काय असणार आहे? या शाळांमध्ये स्पर्धा नावाचा प्रकार फारसा अस्तित्वात नसतो. त्यामुळे इथे प्रवेश घेऊन पालकांना आपली मुले रेसमध्ये पळवता येत नाहीत.

दुसरा प्रकार- नॅशनल स्कूल

ही आहे राष्ट्रीय दर्जाची शाळा! जागतिक भाषा म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या इंग्रजीची सुरुवात होते इथून. इथे प्रवेश घेणाऱ्या मुलांची स्पर्धा थेट देशातल्या प्रत्येक मुलासोबत होत असते मग तो कुठल्याही राज्याचा असो! त्यामुळे त्याला नॅशनल कॉम्पेटेटरचा दर्जा मिळाल्याशिवाय राहत नाही! 

तिसरा प्रकार- इंटरनॅशनल स्कूल
ही आहे आंतरराष्ट्रीय दर्जाची शाळा. कोणत्या 'इंटरनेशन' ने यांना तो दर्जा दिला असो वा नसो ते स्वतःला आम्ही इंटरनॅशनल आहोत, हे सांगण्याचा अतोनात प्रयत्न करतात. इथे शिकणाऱ्या मुलांची स्पर्धा जगातल्या सर्व देशातील सर्व मुलांसोबत असते. त्यामुळे ऍपल व अमेझॉन चा मालक होण्यासाठी किंवा नोबेल पारितोषिक मिळवण्यासाठी इथे सर्वात जास्त स्कोप आहे.

चौथा प्रकार- ग्लोबल स्कूल
इथे शिकणाऱ्या प्रत्येक विद्यार्थ्यांची स्पर्धा भुतलावर अस्तित्वात असणाऱ्या प्रत्येक सजीव प्राण्यासोबत होत असते. त्यामुळे तो खऱ्या अर्थाने ग्लोबल सिटीझन म्हणून ओळखला जाऊ शकतो. किंबहुना चित्त्यापेक्षा वेगवान पळण्याची व पाण्यात डॉल्फिनपेक्षा मोठी उडी मारण्याची क्षमता कदाचित प्राप्त करू शकतो! 

पाचवा प्रकार- युनिव्हर्सल स्कूल
युनिव्हर्स म्हणजे विश्व. या विश्वात असंख्य आकाशगंगा आहेत, दीर्घिका आहेत व त्यात अनेक सूर्यमालाही असतील. कदाचित अनेक ठिकाणी सजीवसृष्टी असेल. त्यामुळे युनिव्हर्सल स्कूल मध्ये शिकणाऱ्या मुलांची स्पर्धा या विश्‍वात अस्तित्वात असणाऱ्या सजीव सृष्टीतील प्रत्येक सजीव प्राण्याची होत असते! एवढी मोठी स्पर्धा केल्यावर तो किती बुद्धिमान प्राणी होऊ शकतो? याची आपण कल्पनाही करू शकत नाही. परंतु त्यासाठी दरवर्षी लाखात पैसे मोजावे लागतात. एवढ्या वेगवेगळ्या प्रकारच्या सजिवांशी स्पर्धा करायला शिकायचं, तर लाखभर रुपये त्यापुढे काहीच नाहीत.
एकंदरीत काय, पालकांना निर्णय घेणे सोपे जावे म्हणून हा आमचा सर्व प्रपंच. तसे पाहिले तर मज पामरासी जास्त काही ज्ञान नाही. अर्थात मीही लोकल स्कूलचा विद्यार्थी आहे. तेव्हा घ्या थोडं समजून.

© तुषार कुटे