पहिला ई-मेल

ई-मेल अर्थात इलेक्ट्रॉनिक मेल होय. इलेक्ट्रॉनिक माध्यमातून पाठविलेल्या पत्रास ई-मेल म्हटले जाते. इंटरनेट युगात ई-मेलचा वापर खूप मोठ्या प्रमाणात होताना दिसत आहे. सन १९७१ च्या ऑक्टोबर महिन्यात रेमंड सॅम्युअल टॉम्लींसन याने जगातील पहिला ई-मेल पाठविला होता. रे टॉम्लींसन त्यावेळी उणापुरा तीस वर्षांचा युवक होता. हा प्रोग्रॅमर त्यावेळी SNDMSG या संगणकीय प्रकल्पावर काम करीत होता. आज यालाच आपण ई-मेल म्हणतो. टेनेक्स या संगणक प्रणालीवर कार्य करताना टॉम्लींसनने SNDMSG ची निर्मिती केली होती. यासोबतच Read Mail या प्रोग्रामचीही निर्मिती झाली होती. SNDMSG हे ई-मेल पाठविण्यासाठी तर Read Mail हे तो ई-मेल वाचण्यासाठी वापरले जात होते. आज असणारी ई-मेल ही संकल्पना टॉम्लींसनच्या 'ई-मेल 'पेक्षा बहुतांशी वेगळी असल्याचे दिसून येते. खरं तर ई-मेलसाठी टॉम्लिन्सनने केवळ अशा सॉफ्टवेअरची निर्मिती केली होती, ज्याद्वारे दोन संगणक केवळ एकमेकांना संदेश पाठवू शकतात व तो वाचू शकतात. असंही म्हटलं जातं की, पहिला ई-मेल हा १९६५ च्या दरम्यान पाठविण्यात आला होता. फनौड़ो कोबेटो व त्याच्या सहकान्यानी CTSS संगणकाच्या दोन केंद्रातून संदेशांचा देवाणघेवाण करीता ई-मेल प्रोग्रामची निर्मिती केली होती. पण ही पद्धती केवळ विशिष्ट प्रकारच्या संगणकावरच कार्य करायची. त्यामुळे त्यास अधिकृतपणे ई-मेलची मान्यता प्राप्त झाली नाही. नंतरच्या काळात 'अर्पा'चे संचालक स्टीव्ह ल्युकासिक यांच्या सूचनेनुसार की रॉबर्ट्स यांनी RD या नव्या ई-मेल पद्धतीची निर्मिती केली होती.

रे टॉम्लींसन

रे टॉम्लॉसनला ई-मेलचा जनक असे म्हटले जाते. सन १९४९ मध्ये जन्मलेल्या टॉम्लींसनचे पूर्ण नाव रेमण्ड सॅम्युअर टॉम्लींसन असे आहे. रेनसालायर पॉलिटेक्निक संस्थेतून पदवी मिळवल्यावर त्यांनी बीबीएन अर्थात बोल्ट, बेरानेंट व न्यूमन कंपनीत पूर्ण वेळ नोकरी पत्करली. याच ठिकाणी टॉम्लींसन पूर्ण वेळ सेवेत होते. महाविद्यालयीन काळात रेनसालायरमध्ये असताना आयबीएम कंपनीच्या बऱ्याच उपक्रमांत त्यांनी सहभाग घेतला होता. इ.स. १९६३ मध्ये रेनसालायरमधून विद्युत अभियांत्रिकीची बॅचलर ऑफ सायन्स ही पदवी त्यांनी मिळवली. बीबीएनमध्ये येण्यापूर्वी त्यांनी १९६५ मध्ये एमआयटीत एम. एम. बी मास्टर पदवीही मिळवली होती. बीबीएनमध्ये त्यांनी टेनेक्स संगणक प्रणाली, आर्पानेट, नेटवर्क कंट्रोल प्रोटोकॉल तसेच टेलनेट अशा विविध तंत्रज्ञानांवर कार्य केले. अपनिटद्वारे संगणकातील माहितीची फाईल एका संगणकातून दुसरीकडे पाठविण्यासाठी त्यांनी CPYNET या प्रोग्रामची निर्मिती केली होती. याच प्रोग्रामचा बापर त्यांनी SNDMSG या पहिल्या ई-मेलची निर्मिती करण्यासाठी केला. त्यांच्या पहिल्या संदेशात @ या चिन्हाचा वापर केला गेला होता. तोपर्यंत संगणकाच्या की बोर्डवर हे चिन्ह नामांकित झाले नव्हते. आज याच चिन्हाने ई-मेल पत्त्याची ओळख दिसून येते. टॉम्लींसन यांनी ई-मेलद्वारे पाठविलेला पहिला संदेश त्यांनाही माहीत नाही. जेव्हा केव्हा त्यांना याविषयी विचारले जाते. ते सांगतात की कदाचित तो संदेश QWERTYUIOP असावा!' हीच अक्षरे की बोर्डच्या पहिल्या ओळीतील अक्षरे आहेत! त्यामुळे याच अक्षरसमूहास पहिला ई-मेल संदेश म्हटले जाते. टॉम्लींसन यांना त्यांच्या कार्याबद्दल जॉर्ज स्टीबिझ कॉम्प्युटर पायोनियर ऍवॉर्ड, वेबी ऍवॉर्ड व आयईईई इंटरनेट पुरस्कार मिळाला आहे.