गोग्रामचा चितार

विज्ञान कादंबऱ्यांमध्ये विविध प्रकारचे विषय हाताळले जातात. परग्रहवासी हाही त्यातलाच एक विषय. आजवर बऱ्याच विज्ञान कथांमधून आपल्याला परग्रहवासी भेटलेले आहेत. बहुतांश वेळा अशा कथांमधून परग्रहवासीयांचा आणि पृथ्वीवासीयांचा संघर्ष पाहायला, ऐकायला आणि वाचायला मिळतो. परग्रहावरील लोक आपल्या ग्रहावरील लोकांना त्रास देतात किंवा त्यांच्याकडे आपल्यापेक्षा मोठी अद्भुत शक्ती असते, ज्याच्या जोरावर ते आपल्यावर राज्य करू पाहतात. अशा कल्पनारम्य विज्ञान कादंबऱ्या आजवर वाचलेल्या होत्या.

परंतु कल्पना करा की पृथ्वीच्या जवळच्याच एका ग्रहावरील जीवसृष्टी आपल्यापेक्षा अधिक प्रगत झालेली आहे. त्यांना हेही माहित आहे की, आपल्या शेजारी जीवसृष्टी असलेला आणखी एक ग्रह नांदतो आहे. परंतु ते आपल्यावर आक्रमण करत नाहीत. आपल्याला जाणून घेतात. आपण आपल्या ग्रहाची काय अवस्था करून ठेवलेली आहे? याचे सखोल ज्ञान त्यांना असते. पृथ्वीवरील मनुष्यप्राणी नक्की पृथ्वीचा कसा सांभाळ की विनाश करतो आहे, याची देखील त्यांना इत्यंभूत माहिती आहे. एकंदरीत काय मनुष्य प्राण्याचा स्वभाव त्यांना पुरता कळलेला आहे. प्रगतीच्या मार्गावर असलेल्या तंत्रज्ञानाचा वापर करून ते या विश्वामध्ये कोणताही विनाश करू शकतात, याची कल्पना त्यांना देखील आलेली आहे. म्हणजेच एका अर्थाने पृथ्वीवरच्या मनुष्य प्राण्याची प्रवृत्ती त्यांना खरोखरीच कळलेली आहे. उद्या पृथ्वीवासी आपल्यावर निश्चितच आक्रमण करून आपला ग्रह ताब्यात घेतील, याची त्यांना खात्री आहे. म्हणूनच भविष्यात दिसणाऱ्या धोक्यावर उपाय म्हणून हे परग्रहवासी सूर्यमालेच्या बाहेरील ग्रह शोधायला लागतात. त्यांच्याकडील अद्ययावत तंत्रज्ञानाने इंटरस्टेलर स्पेसमध्ये त्यांचा शोध सुरू होतो. आणि अशातच त्यांचा संपर्क पृथ्वीवरील एका मानवाशी होतो….. ही कथा आहे नारायण धारप लिखित ‘गोग्रामचा चितार’ या कादंबरीची.

नारायण धारप हे नाव प्रामुख्याने भयकथांशी जोडलेले आहे. परंतु त्यांनी बऱ्याच विज्ञानकथा, कादंबऱ्या देखील लिहिलेल्या आहेत, याची माहिती कमी जणांना असेल. धारपांच्या विज्ञान कथा मालिकेतीलच ही कादंबरी ‘गोग्रॅमचा चितार’. पृथ्वीवरील विजय आणि मंगळावरील गोग्रॅम हे या कथेचे नायक. अचानकपणे एके दिवशी हा मंगळग्रहवासी पृथ्वीवासीयाला भेटतो आणि वेगवेगळ्या घटना घडत जातात. ज्या आपल्याला कथेशी शेवटपर्यंत बांधून ठेवतात. एका चित्रपटाप्रमाणे या कादंबरीचे दोन भाग आहेत. पूर्वार्धात गोग्रॅमचे आगमन तर मध्यंतरानंतर उत्तरार्धात गोग्रॅमचे पुनरागमन आपल्याला वाचायला मिळते. खरी गोष्ट मध्यंतरानंतरच वेग घेते. त्यामुळे वाचताना संयम देखील बाळगायला लागतो. मागच्या शतकामध्ये धारपांनी लिहिलेल्या या कादंबरीमध्ये बऱ्याच सुंदर अशा कल्पना विज्ञानरुपी विस्तृतपणे मांडलेल्या दिसून येतात. बुध, शुक्र, मंगळ, शनी, गुरु अशा विविध ग्रहांची वर्णने देखील यामध्ये आहेत. हे ग्रह नक्की कसे आहेत? याची माहिती देखील आपल्याला होते. त्याकाळी त्यांनी लिहून ठेवलं होतं की, आणखी काही वर्षानंतर पृथ्वीवासीय मंगळावर स्वारी करतील. आणि तेच आज आपण अनुभवत आहोत.

खरंतर विज्ञानकथेच्या रूपाने ही एक बोधकथारूप कादंबरी आहे. त्यातून वरती सांगितल्याप्रमाणे मानवी स्वभावाचे दर्शन मंगळग्रहवासी आपल्याला करून देतात. 

— तुषार भ. कुटे